Blog: Oud in Brazilië
Een land als Brazilië, waar ik was uitgenodigd om te spreken over ouderenzorg, heeft een veel grotere uitdaging: dezelfde groei vindt daar plaats tussen 2010-2035.
Dat vraagt om een snellere aanpassingen, zoals het goed organiseren van langdurige zorg voor de oudste ouderen. Hoe een samenleving omgaat met haar meest kwetsbaren wordt gezien als een teken van beschaving. Dat kun je deels aflezen aan de investeringen die de maatschappij daarin doet. Investeren in langdurige zorg, zoals thuiszorg en verpleeghuiszorg, doen wij in Nederland flink. Verhoudingsgewijs staan wij daar wereldwijd mee aan kop. Landen om ons heen besteden minder. Landen als Brazilië, maar ook bijvoorbeeld Portugal, besteden zelfs heel erg weinig aan langdurige zorg.
Investeren levert veel op
Volgens de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) levert investeren in de langdurige zorg juist heel veel op. Niet alleen een waardige oude dag en een betere kwaliteit van de totale zorg, maar denk ook aan banen in de zorg en bestrijding van armoede. Wanneer goede professionele zorg afwezig is en familieleden moeten gaan zorgen, kunnen zij niet of minder werken, en ook minder pensioen opbouwen voor later. Daarmee is die participatiedroom- zorgen voor elkaar- altijd een geniepige speler geweest op het bord van de mondiale armoede, met name voor vrouwen.
Belangrijke positieve effecten van investeringen in langdurige zorg zijn ook directer economisch zichtbaar. Het zorgt voor kortere ziekenhuisopnames met de daaraan gekoppelde kosten, en het helpt ouderen beter terug keren naar hun eigen huis. Dit vermindert de totale kosten en verbetert de doelmatigheid van de gezondheidszorg, en vooral ook die van de acute gezondheidszorg. In landen met goede en toegankelijke langdurige zorg worden de kosten van de gezondheidszorg van mensen boven de 70 zelfs kleiner naarmate zij ouderen worden!
Daarnaast is juist ook de zorg een grote inspiratiebron voor ondernemers die diensten aanbieden, of technologische innovaties ontwikkelen die inspelen op de behoeften van deze snel groeiende groep consumenten.
Internationaal samenwerken
Een verstandige regering investeert dus in de langdurige zorg. Maar het is ons niet gegeven om zorg te dragen voor een verstandige regering in Brazilië. Wel kunnen wij als professionals en onderzoekers internationaal met elkaar samenwerken op het thema Zorg voor ouderen. We kunnen uitwisselen wat werkt, wat niet werkt, wat belangrijk is, en waar we nog meer over moeten weten, en hoe we dat met elkaar slim gaan aanpakken.
Dat was de achtergrond van The LOTUS Initiative, wat staat voor Improving care in Long-term Care Institutions in Brazil and Europe through Collaboration and Research, een workshop die van 29 april tot 1 mei 2019 plaatsvond in Botucatu, Sao Paulo, Brazilie. Onderzoekers op het gebied van de verpleeghuiszorg uit verschillende steden in Brazilië, Engeland, Oostenrijk en Nederland (Maastricht en Leiden) spraken elkaar daar over kwaliteit van verpleeghuiszorg, over waardigheid, over culturele aspecten van langdurige zorg, maar vooral ook over hoe de universiteit het verpleeghuis kan helpen om betere zorg te leveren. De academische verpleeghuisnetwerken van Zuid-Holland (dat vanuit het LUMC is georganiseerd, het UNC-ZH) en Limburg (Academische werkplaats ouderenzorg Maastricht) worden internationaal als Best Practice gezien van samenwerking tussen de universiteit met de langdurige zorg voor ouderen.
Sleutel tot succes
En hoewel de uitwerking wordt geholpen door financiering (die niet overal aanwezig is), is de sleutel tot succes vooral geweest: luisteren naar de partners in de zorg, streven naar waardigheid voor de patiënten en hun naasten, en het laten zien hoe trots zorgmedewerkers kunnen en dus ook moeten zijn op de goede dingen die zij doen. En hoe gek het ook klinkt- het is internationaal gezien bijzonder dat de universiteit en de wetenschap elkaar hier vinden, elkaar begrijpen, en elkaar hierbij helpen!
Hoe moeten we dat dan doen? Essentieel is om elkaar fysiek te ontmoeten, naar elkaar te luisteren, elkaar te herkennen en te erkennen. Het geheime ingrediënt hierin? Overal hetzelfde: goed koffie drinken met elkaar.
Wilco Achterberg is hoogleraar Institutionele zorg en Ouderengeneeskunde in het LUMC. Tevens is hij eerste geneeskundige bij ouderenzorgorganisatie Topaz en erg actief op Twitter (@wilcoachterberg).