Medtech in de patiëntenzorg: ‘We kunnen echt heel veel zelf maken’

Hoe vaak komt het wel niet voor. Je loopt tegen een probleem aan en denkt: ‘Met de techniek van tegenwoordig moet er een goede oplossing zijn’. Dit overkwam ook klinisch fysicus dr. Bas Gobets van de afdeling Radiotherapie in het LUMC. Hij zag dat er bij bestralingsbehandelingen van cutane lymfomen (een huidkankersoort) nog geen makkelijke manier was om gezonde lichaamsdelen te beschermen tegen stralingsschade. 

Hij legde zijn probleem voor aan het adviesbureau Medisch Technologie in het LUMC. Samen kwamen zij op het idee van een ‘Total skin irradiation (TSI)-frame’, een apparaat dat bestralingsbehandelingen bij huidkanker preciezer en makkelijker maakt. Dankzij de hulp van subafdeling Design & Prototyping is de innovatie recent voor het eerst in de praktijk gebruikt. 

Specialistische bestralingsbehandeling

Een cutaan lymfoom is een vorm van huidkanker waarbij een groep witte bloedcellen ongecontroleerd groeit en zich deelt in de huid. Het LUMC is een landelijk en internationaal expertisecentrum op het gebied van cutane lymfomen, en het enige ziekenhuis in Nederland dat een behandeling met totale huidbestraling aanbiedt. Kwaadaardige cellen bevinden zich vaak over het gehele lichaam in de huid. In dat geval wordt de hele huid bestraald met elektronen. Soms blijft de ziekte beperkt tot in de huid van bepaalde lichaamsdelen. In die gevallen moeten gezonde delen van de huid tijdens de behandeling goed worden afgeschermd tegen straling.

De bestralingsbehandeling is altijd al veilig uitgevoerd. Wel waren daarbij vaak provisorische oplossingen nodig. Gezonde lichaamsdelen werden met een grote zware houten spaanplaat en een plaat plexiglas afgedekt. “Het zag er voor de patiënt niet heel professioneel uit, en voor onze medewerkers was het af en toe hard werken. Om bijvoorbeeld de borst af te schermen, werd een plaat aan kettinkjes voor de patiënt gehangen. Dat was weinig flexibel, en zag er bovendien niet uit”, vertelt Gobets.

Total skin irradiation frame

Met het nieuwe TSI-frame zijn deze problemen verleden tijd. Het apparaat is een verrijdbaar afschermingshek van plexiglas met verschillende kleine deurtjes. Het plexiglas houdt de straling tegen. Door deurtjes open of dicht te zetten kan een specifiek lichaamsdeel veel preciezer en gemakkelijker bestraald of afgeschermd worden dan voorheen mogelijk was. Er is ook een liftsysteem in het rek opgenomen, waardoor de hoogte van de patiënt ten opzichte van de afscherming precies kan worden ingesteld.

Van tekentafel naar de praktijk

Hoe krijg je een dergelijke innovatie van de tekentafel naar de praktijk? Volgens adviseur dr.ir. Susanne van Engelen komt daar veel bij kijken. Gelukkig is daar in het LUMC ruimschoots ervaring voor aanwezig. Bij de subafdeling Design & Prototyping bedenken en maken ze al jaren apparaten die nog niet bestaan. Samen met instrumentatie-technicus Piet Bakkenes was Van Engelen betrokken bij het realiseren van het TSI-frame.

Het valt ze op dat struikelblokken in de zorg vaak relatief gemakkelijk verholpen kunnen worden dankzij een simpele innovatie. “Wij helpen specialisten om doelgericht naar het probleem te kijken”, vertelt Van Engelen. Daarvoor gaat het adviesbureau altijd terug naar de eerste stap, zo ook bij het TSI-frame. “Wij hebben echt doorgevraagd naar wat het probleem was in de praktijk. Samen met de afdeling zijn we gaan sparren om tot een oplossing op maat te komen. Daarbij hebben we onze kennis gecombineerd met onderzoek over stralingsbescherming dat door de afdeling zelf is uitgevoerd.”

Proces van compromissen

Volgens Bakkenes is het creëren van een goede innovatie een doorgaand proces van compromissen zoeken tussen wat de gebruiker graag wil en wat technisch mogelijk is. Functionaliteit is daarbij het toverwoord. “De gebruiker is betrokken geweest bij elke stap van de ontwikkeling. Bij het TSI-frame hebben we alles getest en geëvalueerd, waardoor we nu zeker weten dat de innovatie naar behoren werkt”, vertelt hij. “Ook hebben we ervoor gezorgd dat het apparaat voldoet aan alle regels- en richtlijnen, zoals de MDR, en veilig gebruikt kan worden”, voegt Van Engelen toe.  

De afdeling levert maatwerk, waarmee ze de patiëntenzorg weer een stukje verder helpen. Bij de afdeling Radiotherapie zijn ze in ieder geval maar al te blij met het nieuwe TSI-frame. “Het is fijn dat we de patiënt nu sneller en beter kunnen helpen met een innovatie die er ook nog eens professioneel uitziet”, vertelt Gobets. De zware houten spaanplaat is op de afdeling Radiotherapie inmiddels in de hoek gezet en hoeft nooit meer ingezet te worden als provisorische oplossing.