Waarom preventiemaatregelen niet altijd impact hebben (en hoe studenten dat gaan veranderen)

“Er zijn veel verschillende onderliggende oorzaken van waarom mensen zich wel of niet gezond gedragen”, vertelt Laurens van Gestel, assistant professor Behavioural Interventions, “Als je kijkt naar roken, dan weten de meeste mensen wel dat dit schadelijk is voor de gezondheid. Op kennis valt dan niet zoveel winst meer te behalen. Waarschijnlijk zijn er andere redenen, waardoor mensen blijven roken. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar de omgeving, gewoontes, het vertrouwen in eigen kunnen om het rookgedrag te veranderen of het geloof dat stoppen ook daadwerkelijk iets oplevert voor de gezondheid.”

“Zorgprofessionals willen graag bijdragen aan preventie, maar weten vaak niet goed waar ze op in moeten haken. In het voorbeeld van roken, maken ze nog te vaak de aanname dat er een gebrek aan kennis is. De bedoeling is heel goed, maar ik zie interventies, filmpjes of flyers voorbijkomen die niet altijd de oplossing voor het daadwerkelijke probleem zijn. Het is natuurlijk zonde dat je daar tijd en energie in steekt. Gedrag is erg moeilijk te begrijpen en het is belangrijk om te weten waarom iemand het ongezonde gedrag wel doet en het gezonde gedrag niet.”

Op de foto rechts: Laurens van Gestel

Inspelen op de oorzaken met de meeste impact

Tijdens het vak ‘Health and health behaviour’ leren de studenten de basis van gezondheidspsychologie en welke oorzaken mogelijk van invloed zijn op (on)gezond gedrag. Van Gestel: “Ze leren een afweging te maken wat écht impact heeft en waar winst te behalen is. Na twee weken online les, gaan ze samen met elkaar op de Health Campus in Den Haag aan de slag met het ontwikkelen van een interventie. Dan leren studenten ook kort iets over de implementatie van zo’n interventie. Wat voorheen toch wel iets te vaak werd gedaan, is dat we vanuit de wetenschap uit de ivoren toren gingen bedenken wat een perfecte interventie zou zijn. En dan bleek dat dit helemaal niet aansloot bij de behoeftes van de doelgroep. Of dat het simpelweg te duur was. Dat zijn allemaal vraagstukken die ermee te maken hebben dat een interventie niet de gewenste effecten oplevert.”

Studenten zijn vrij om een gezondheidsprobleem te kiezen dat ze zelf interessant vinden. Van Gestel: “Een aantal voorbeelden van dit jaar waren bijvoorbeeld: vapen, snacken tijdens nachtdiensten in ziekenhuizen, telefoongebruik met social-media-apps voor het slapen en ongelukken met fatbikes. Hele actuele en relevante onderwerpen dus. Vanuit het groepje dat een interventie ontwikkelde voor betere eetgewoontes tijdens een nachtdienst, was er een student die zelf ook nachtdiensten draaide. Zij nam de uitkomsten mee naar haar afdeling. Ik vind het mooi om te zien dat het onderwijs zo zijn weg vindt naar de praktijk.”

Samenwerking tussen verschillende faculteiten Universiteit Leiden

Het vak is een samenwerking tussen de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Leiden en het LUMC. “Onderwijs vindt plaats op de Health Campus in Den Haag, waar al veel samenwerking is tussen Sociale Wetenschappen en het LUMC, met name de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde en Public Health. We proberen ook zoveel mogelijk van het interdisciplinaire onderzoek dat we op de Health Campus doen, te verwerken in het onderwijs.”

“Ik denk dat daar ook de kracht in zit. Dat studenten over de verschillende disciplines heen kunnen kijken naar gezondheid en gezondheidsrisico’s binnen bepaalde groepen mensen. Het is belangrijk dat er een sterke basis is. Later kunnen ze dat verweven met de verschillende gezondheidsdiciplines. Misschien denken sommige mensen dat je met zogenoemd interdisciplinair onderwijs nooit de diepte in kan gaan, maar eerst een goede basis neerzetten en elkaar daarna opzoeken, dat is een heel sterk programma.”

Lees hier meer over de master Population Health Management.